صالح ادیبی

چکیده نوستالژی، فراخوانی گذشته در زمان حال است که ریشه در امیال و خواسته های بشر در دو بُعد فردی و اجتماعی دارد. این امر، ریشه در نظریات روانشناسی دارد که طبقه بندی های جالب توجهی بر اساس اشعار شاعران می توان از آن به دست داد. این پژوهش به روش توصیفی تحلیلی در پی تبیین، تحلیل و توصیف نوستالژی در شعر شاملو و بیکس است. ضرورت انجام پژوهش در کشف ابعاد مشترک و متفاوت نوستالژی در شعر دو شاعر معاصر در دو ادبیات مختلف است. نتایج حاکی از آن است که هر دو شاعر در برخی از اندیشه های جهانشمول و فراخواندن آنها توجهی ویژه داشته اند. توجه به عشق و خاطرات آن در گذشته و تناسب آن با حال، توجه به جامعه در هنجارهایی که در گذشته بوده و امروز نیست از جمله موارد مشترک نوستالژی در شعر هر دو شاعر است. وجه تمایز آنها جدا از زبان شعری که شاملو به اسطوره توجهی ویژه داشته است و بیکس بر خلاف او زبانی امروزی داشته است در برخی دیگر از مولفه ها مانند: توجه به تاریخ بر اساس بافت فرهنگی- اجتماعی، توجه به مباحث فلسفی، وطن و طبیعت است که تا حدودی تمایزی ویژه به شعر هر دو شاعر بخشیده است.

اثرپذیری قرآنی یکی از شیوه‌های به‌کارگرفته‌ شده در اشعار شاعران است. شاعران ما با توانایی خارق‌العاده و مهارت و تسلط کافی بر زبان عربی و قرآن، شاهکارهای بی‌همتایی آفریده‌اند. در این پژوهش به بررسی و غوررسی اثرپذیری سروده‌های مهین دخت معتمدی پرداخته شده است. روش پژوهش، توصیفی ـ تحلیلی است و قرآن کریم منبع اصلی ما در این جستار بوده است. ضرورت انجام پژوهش در این نکته است که درمورد سروده‌های مهین دخت معتمدی تا کنون چنانکه باید و شاید، کار نشده است. این پژوهش بر آن بود که نمودها و برجستگی‌های قرآنی سروده‌های مهین دخت معتمدی را نشان دهد. نتایج پژوهش نشان داد که مهین دخت معتمدی در تاب هجر معشوق چونان زلیخا برای حضرت یوسف (ع) می‌سوخت و این مهم از لابه‌لای بیشینه اشعارش بوضوح نمایان است.

نثر فارسی راهی طولانی و پر فراز و نشیب را طی کرده است و تطور و تحول در آن به حدی بوده است که اگر امروز نوشته ای از یک مجله را بیرون آوریم و با نوشته اس از قرن پنجم یا ششم تطبیق دهیم، تفاوتی بسیار از لحاظ شیوه نوشتار و ترکیبات به کار رفته در آن جمله بندی ها و کلمات به کار رفته مشاهده می کنیم. هدف این پژوهش ارائه نمونه های مطلوب از نثر معاصر و معرفی سبک و سیاق آن و مختصات سبکی نوشته های ممتاز معاصر و کمک به بهتر و درست نوشتن زبان فارسی در دانشگاه ها است.

در ادبیات و شعر یکی از مباحث مطرح در علم معانی، کارکرد مجازی جملات و معانی ثانوی آنهاست که در قالب پرسش بیان می گردد. آنچا در معانی از آن سخن می رود، تنها پرسش هنری است که خواست از آن آگاه شدن نیست، پرسنده سخنور نمی پرسد که بداند، از پرسش خواست دیگر دارد. انگیزه ای جز دانستن او را به پرسیدن بر می انگیزد. هدف پژوهش حاضر تحلیل و بررسی معانی قانوی جملات استفهامی در غزلهای فخرالدین عراقی است. روش تحقیق با تکیه بر مطالعه کتابخانه ای، توصیفی تحلیلی است.

دانش ادبی از دانش های اصلی و بنیادین علوم ادبی است، که در شناخت شعر و سبک شناسی و جنبه موسیقایی آن نقش اساسی را ایفا می کند، این پژوهش به بررسی تطبیقی نکات مشترک عروضی اشعار فارسی و کردی و عربی ملای جزیری می پردازد، او خالق غرل کردی شیوه عروضی و یکی از پیشاهنگان شعر کلاسیک کردی است. روش تحقیق در این پژوهش توصیفی تحلیلی است، و داده ها به روش کتابخانه ایف جمع آوری شده است.

عنوان این پایان نامه «ریخت شناسی قصّه های پریان در زبان کردی» است. تعیین ساختار این قصّه ها، تعیین میزان تفاوت ها و اشتراکات ساختاری آنها با پژوهش پراپ و کمک به شناخت بهتر قصّه ها در دیگر زبان های ایرانی، از اهداف آن است . روش پژوهش، توصیفی است و داده ها به شیوۀ کتابخانه ای گردآوری شده و براساس الگوی ولادیمر پراپ در ریخت شناسی قصّه-های پریان، تجزیه و تحلیل شده است. پس از بررسی ساختاری صد وپنجاه وپنج قصّه، سی ویک خویشکاری، هفت حوزۀ عملیّات، نٌه گونه وضعیّت آغازین و هجده نوع ترکیب حرکتی تعیین گردید. نتیجه، نشان می دهد که الگوی پراپ بر قصّه های پریان در زبان کردی، کاملاً منطبق است و ساختار نهایی آنها محدود به همان سی ویک خویشکاری پیشنهادی وی می باشد. آنچه قصّه های پریان در زبان کردی را از نمونه های مشابه تحت بررسی پراپ متفاوت می سازد، شیوه های مختلف شکل گیری برخی از خویشکاری هاست که البته این اختلافات، ساختار جدید و متفاوتی را عرضه نمی دارند.

از آنجا که وحدت امت اسلامی یکی از مبانی اساسی دین می باشد و دعوت به آن در آیات قرآن کریم و فرموده های رسول اکرم به وضوح دیده می شود و عواقب اهتمام ندادن و اهمال کردن آن مسلمانان را به حال و روزی تاسف بار کشانده است، به این سبب، وحدت، دغدغه بسیاری از مصلحان و عالمان و رهبران دینی بوده است. و برای بازسازی کیان از هم پاشیده سرزمین اسلامی از هیچ تلاش و رنجی دریغ ننموده اند و شبهای خلوت خود را در اندیشه یافتن چاره ، به رو رسانده اند. اقبال لاهوری و محمد مجذوب از جمله این بزرگان می باشند که در باره وحدت امت اسلامی دیدگاهای مشترکی داشته اند.آنان جایگاه و اهمیت وحدت در آموزه های قرآن و سنت پیامبر گرامی را ذکر کرده و همچون بسیاری از مصلحان توجه امت اسلامی را به این موضوع جلب نموده اند و نیز سعی کرده اندتا محورهای مشترک وحدت امت اسلامی راکه همان قرآن ، رسول اکرم و کعبه است بیان نمایند وامت را به سوی آنها فرا خوانند و عوامل و اسبابی راکه منجر به فروپاشی سرزمینهای اسلامی گردیده واکاوی کنند. از آنجا که تشخیص درد بر درمان مقدم است تلاش نمودند بعد از شناخت عوامل ایجاد کننده تفرقه، راه کارهای مناسب ارائه دهند.به این امید که بتوان از تنازع و تفرق امت اسلامی جلو گیری نموده و نیز نسخه ای شفابخش برای ایجاد وحدت دوباره برای امت اسلامی تجویز کنند. این دو شاعر در اشعار خود به این دغدغه ها اشاره نموده و این مو ضوع در اشعارشان به خاطر اهمیتی که دار د جایگاه ویژه ای یافته است و در بسیاری از اشعار هر دو تبلور یافته است به این امید که امت اسلامی به خود آید و پیکر ناتوان و ذلیل خود را دوباره ترمیم کند و عزت از دست رفته اش را باز یابد. در این تحقیق سعی شده است دیدگاه مشترک این دو شاعر در خلال اشعارشان تبیین و بررسی گردد.

اگر «تکرارپذیری» و «تسهیل در کار محققان بعدی» را دو ویژگی یک تحقیق خوب بدانیم، این پایان نامه در تطبیق افکار و اشعار دو مصلح اجتماعی به نام های سید اشرف حیسینی قزوینی، معروف به «نسیم شمال» و محمد کابلی، مشهور به «قانع» در هشت مبحث، به شیوه توصیفی-تحلیلی، با آوردن شواهد روشن و لیست کردن تمام اشعاد در هر موضوع، بعد از گفتار نگارنده در پایان فصل، کار محققان بعدی را تسهیل کرده است.

آنگاه که زندگی اجتماعی برای انشان رقم زده شد، ایجاد ارتباط و برخورد با دیگران لازمه ی ادامه ی حیات اجتماعی وی گشت. این برخوردها و ارتباطات بشر، ناخودآگاه ضرورت گفتگو را نمایان ساخت. گفت و گو از بهترین شیوه های هنری برای بیان مقاصد، آرزوها و خواسته های نهانی فکری و روحی ادیبان و شاعران است. در شعر پروین اعتصامی می توان حجم گسترده، وسیع و خلاقی از این مقوله را مشاهده کرد.

چکیده: یکی از شیوه های بررسی متون ادبی، پژوهش تطبیقی این متون با همدیگر است. ادبیات تطبیقی علمی است متحول که در طول حیاتش در اروپا و آمریکا تعاریف و گرایش های گوناگونی داشته است و در اواخر قرن بیستم بعد جدیدی یافت و در نتیجه زمینه بعضی از مطالعات تطبیقی دوباره متحول شد و مفاهیم جدیدی ارائه گردید. آزادی را می توان از مفاهیمی دانست که علی رغم سوء استفاده های بسیار از آن همچنان به عنوان واژه ای مثبت در فرهنگ ها و جوامع مختلف و در تضارب افکار و اندیشه های بشری و الفاظ متفاوت رواج دارد و همگان بیش از هر چیز دیگر به آن تعلق خاطر دارند و برای نیل و وصول به آن عزیزترین سرمایه های خویش را تقدیم می کنند. شعرا و نویسندگان از جمله کسانی هستند که در این راه و برای کسب آزادی مشقت ها و رنج های زیادی را متحمل شده اند. بیداری و آگاهی مردم، عدالت خواهی، مبارزه با استبداد و در یک کلام آزادی از هر نوع ظلم و ستمی از مهمترین حوادث دوران معاصر ایران و مصر می باشد. شوقی و بهار با دو زبان متفاوت و در دو کشور غیر همسایه زندگی کرده اند ولی مفاهیم و مضامین مربوط به آزادی خواهی در اشعار آنها بسیار مشترک است و این نشان دهنده ی اشتراکات فرهنگی و اجتماعی دو ملت ایران و مصر است. این پژوهش بر آن است تا با تحقیق و تفحص دیوان این دو شاعر برجسته به بررسی مفاهیم آزادی از قبیل: آزادی سیاسی، آزادی زنان، آزادی از قید جهل، آزادی بیان و اندیشه، آزادی معنوی و آزادی فراملی بپردازد و اشتراک و تفاوتهای فکری این دو شاعر را بررسی نماید. واژگان کلیدی: ادبیات تطبیقی، آزادی، اشعار، احمد شوقی، بهار

امروزه مخاطب سنتی تغییر کرده و با حرکت به سوی تعامل، با برجسته شدن بازی و طنز و بازآفرینیِ آثار داستانی کلاسیک به شیوه ای نو و چندلایه در قالب نمایش به صورت فرازبان، رسمیت پرهیبت زبان را افشا می-کند. البته این تجارب بیشتر در غرب به کار بسته شده است و آثار قابل توجهی با چنین مضمونی که راوی در متن خود ردپا نشان دهد و با مخاطب خود به تعامل بپردازد، خلق شده است. فرازبان در آثار دنیای قدیم نیز بوده اما قدرت بازی را از کودک گرفته است. در سال های اخیرتجربه های چشمگیری که با بهره گیری از وجوه فرازبان خلق شده، درآثار برخی نویسندگان ازجمله فرهاد حسن زاده به چشم می خورد. راوی داستان حسن زاده سعی می کند در برخی از داستان ها کودک را از زیر چتر دیکته به درآورد و گام به گام با او در داستان قدم بردارد، به طوری که خلق اثر در نتیجه ی تعامل راوی و مخاطب باشد. در این تحقیق وجوه فرازبان و کارکردهای آن در چند اثر حسن زاده نشان داده خواهدشد.

علوم عقلی در اصطلاح به مجموع علوم و اطلاعاتی گفته می شود که با تعقّل و استدلال، سر و کار دارند و آنچه در زیر مجموعه این علوم قرار می گیرند عبارت اند از: حکمت ـ که شامل فلسفه و اخلاق می شده است ـ و کلام. اواسط قرن سوّم تا پنجم و ششم هجری را می توان «عصر خرد گرایی» و دوران رواج علوم عقلی دانست. از آنجا که بیشتر شاعران این دوره، «حکیم» بوده اند و آشنا به معارف و علوم گوناگون دوران خود، آثارشان آکنده از «اصطلاحات» علوم مختلف بوده است. سنایی نیز از این امر، مستثنی نیست فلذا در صورت عدم آگاهی دانش پژوه بر این اصطلاحات، فهم اشعارش با مشکل و یا دریافت ناقص، مواجه می شود. هدف ما از این کار، جدای از سهولت دسترسی به اصطلاحات و تمییز معنی واژگانی از اصطلاحی، پاسخ به سوالاتی بود از جمله: میزان استفاده سنایی از اصطلاحات علوم عقلی به چه میزان بوده است؛ در کدام اثر خود به میزان بیشتری از آن ها بهره برده و بسامدکدام یک از اصطلاحات علوم عقلی در آثارش بیشتر است؟ ضمن جداسازی واژگان از مصطلحات که گاه سبب ادغام اصطلاحی در دو حوزه یا بیشتر می شدـ نظر به تعاریف گوناگونی که از علوم عقلی و علوم زیر مجموعه آن می شدـ کار استخراج اصطلاحات از منظومه ها آغاز شد. در آخر نیز پاسخ پرسش های اساسی این پژوهش داده شده است. نتیجه این پژوهش نشان می دهد که سنایی در آثار منظوم خود به ویژه حدیقه الحقیقه، اصطلاحات علوم عقلی را در مقیاسی گسترده اما نه به یک میزان و نه تنها به قصد آموزش بلکه در خدمت تبیین موضوعاتی دیگر به گونه ای هنری یا غیر هنری به کار برده است.

اعداد فرد، به ویژه اعداد ? و ? و ?? در حکایت ها و داستان های قرآنی و عبادات از نظر مفسرین نمود و حضور بیش تری دارد ، این اعداد دارای ارتعاشات بالا و اعدادی کاملا گویا و موثر و قوی می باشند که انرژی و پتانسیل های های بسیار زیادی را در درون خود دارا می باشند .راز هستی و آفرینش را در خود دارند ، این اعداد هر جند که نمایانکر کمیت ها هستند اما کیفیت نما هم می باشند . از آن جایی که این این اعداد از پر کاربرد ترین اعداد در قرآن به شمار می رود ، می توان نتیجه گرفت که اهل تفسیر بنا به کاربرد این اعداد در قرآن به مقدس بودن آن اهمیت داده و بسیار توجه داشته اند . اعدادی هستند جاندار و زنده و عظمت اشیاء را آن گونه که شایسته است مجسم می کنند ؛ فکر را با خود می برد و واقغیت اشیاء را به زیبایی و هنرمندانه و با عظمت به تصویر می کشد. در آیات قرانی و هم چنین در تفاسیر مختلف گاهی برای بیان یک عدد از مجموع دو یا سه عدد که اهمیت ویژه و خاصی دارند و بر بار معنایی و شدت تاثیر عدد می افزایند بهره ? و مضاربی از آن ها، هم چنین، ، گرفته می شود. در ترکیب اعداد هم غالبا، اعداد فرد، ? اعدادی چون ?? ، چهل نمود بیش تری دارند.

آشنایی زدایی سرشت اصلی هنر شمس لنگرودی است که ابعاد آن را در حریم شعر خود نشان داده است. نهایتاً تمام این ها بر دانش او از ادبیات چه کلاسیک و چه معاصر استوار است. زبان اشعار شمس در عین سادگی و رسایی، از بلاغت قابل تامّلی برخوردار است و این در گرو انتخاب واژگانی است که شمس به کار برده است. شمس به یاری احساس شاعرانه اش، و نیز با واژه ها و ترکیب های تازه ای که به کار برده است، ازعادت های ما آشنایی زدایی می کند. اسم ها، صفت ها، قیدها، حروف و فعل ها نیروهای محرّکه شعر شمس هستند. هر کدام از این واژه ها در آرایش نحوی سطرها تاثیری نهایی به جا می گذارند. بسامد هر کدام از این عناصر، از حروف ربط تا پیشوند و فعل های پیشوندی، در القای حسّی تازه و شگفتی و خارق العادگی کلام شمس موثّر است. می توان گفت، راز عادت ستیزی کلام او در انتخاب این واژگان و استفاده ی شاعرانه از آنها است. ارزش موسیقاییِ شعر شمس لنگرودی، یکی دیگر از وجوه آشنایی زدا در شعر اوست. او با به کار بردن روشی نو و کم سابقه برای موسیقایی کردن کلام، در عرصه ی موسیقی شعر نیز به آشنایی زدایی پرداخته است و این دالّ بر نگاه نو و امروزی او به پدیده ی شعر است. در شعر کلاسیک اغلب بار موسیقایی کلام بر عهده ی وزن و قافیه بود امّا شمس بی آن که از نظام عروضی تبعیت کند، موسیقی خاص خود را دارد. شمس شاعر شعر منثور است. او به راز کلمه ها و نظام چینش آنها آگاهی دارد و با عدم استعمال وزن عروضی، به این نکته واقف است که عناصری باید جایگزین شود تا موسیقی شعر مخدوش نگردد. او با پرهیز از این صناعات دستْ فرسود، بنا به صمیمیتی که در کلامش هست، با رعایت تناسب های کلامی و تکرار در سطوح مختلف(واج، هجا، واژه، جمله و عبارت) کلامش عادت گریز و آشنازدا می شود. سادگی مشخصه ی شعر شمس لنگرودی است. در این سادگی نوعی ادبیّت نهفته است. در هنجارگریزی های نحویِ شعر شمس لنگرودی، پیچش کلام در حدّ بی معنایی نیست بلکه با استفاده از امکانات زبانی معنا را بدون خدشه، از وادی صناعات ادبی گذر می دهد. حذف فعل، جابه جایی عناصر زبانی، آرایش نحوی جمله ها، صفات و قیدها، متراکم و پی درپی تغییرات عاطفی خاصی در خواننده ایجاد می کند و ضربه های حسی قوی دارند. شمس لنگرودی شاعر امروز است و نگاهش از اعتیاد سنتی که اغلب دیدن از دریچه ی چشم دیگران بود، به دور است؛ دیگرگون می بیند و د

پند و اندرز در زمره ادبیات تعلیمی قرار دارند و درآثار منظوم و منثور فارسی، به شکل حکایات و داستانها نیز، تجلّی یافته اند تا تاثیر بیشتری بر مخاطبان خود بگذارند.در این پژوهش با روش ساختاری، به بررسی شخصیّت ها و کارکردهای حکایات پند آمیزمتون منثور ادب فارسی تا پایان قرن ششم هجری پرداخته ایم.براساس این پژوهش؛نویسندگان برای انتقال مفهوم پند به مخاطبان خود گرایش به ساده نویسی دارند و از تیپ های متنوّع شخصیتی برای بیان آن استفاده کرده اند.با بررسی ساختاری حکایت ها روشن شد که اغلب آن ها در ساختار سیاسی بیان شده اند.انسان ها در تمامی اعصار از پند و اندرزهای این حکایات بی نیاز نبوده اند و این بیانگر جریان پویا و دائمی پند است. واژگان کلیدی: اندرز، ساختار، نثر فارسی، حکایت، ساختارسیاسی،شخصیت وکارکرد.

در این جُستار به پیشینه ی اخلاق در تمدّن های مشهور جهان و نشان دادن دیدگاه بزرگان و نظریّه پردازان فلسفه اخلاق در جهان غرب پرداخته شده است و در این خصوص از نظر دانشمندان و بزرگان علم و ادب ایران نیز استفاده شده است؛ همچنین مقوله ی اخلاق و به ویژه تبیین اخلاق فردی و اجتماعی و وجوه و زیر بخشهای آن در شعر پروین با بررسی محتوا و درون مایه سروده ها با بسط و پردازش بیشتری آمده است. دیوان پروین «دیوان حکمت و اخلاق » و سر چشمه ی دنیا گریزی و بی توجّهی به دنیا و مادیّات است که البتّه از بینش عرفانی شاعر نشات گرفته است و در این خصوص از شاعران بزرگی چون مولانا و سنایی و دیگر عرفا اثر پذیر بوده است. بسامد بالای اخلاق و فضایل فردی، نشان دهنده ی توجّه شاعر به تهذیب اخلاق فردی و نقش سازنده ی آن در سعادت دنیا و آخرت فرد است؛ همچنین اخلاق اجتماعی و توجّه به دیگران گسترش عدل و داد و دوری از ظلم و ستم و عنایت به بینوایان و ستمدیدگان به خصوص کودکان یتیم و محروم و زنان و مادران و نقش آنها در تربیّت انسان، یکی دیگر از ابعاد اخلاقی شعر پروین است تا جایی که می توان در این زمینه پروین را شاعر محرومان و ستمدیدگان و پا برهنگان نامید. کلید واژه ها : اخلاق، حکمت، فضیلت، عدالت، شعر معاصر، پروین اعتصامی، زن

متون عرفانی منظوم از آغاز تولّد تا مرحلهی بلوغ از یک آبشخور اصلی سیراب و از لطایف ربّانی سرشار شده است. یکی از عناصر عمده ی تاثیرگذار که موجب شکوفایی ادب عرفانی منظوم از جمله مثنوی گردید «گفت و گو» است؛ لذا مثنوی کتاب گفت وگو است که روایت، زیر ساخت آن است و قالب آن نیز به گونه ای است که در آن گفت و گو، جلوه و نمود ویژه ای دارد و لحن طبیعی گفت وگو در آن با لحن و زبان و شخصیّت گوینده تناسب و سنخیت تامّ و تمام دارد، به همان میزان لحن گوینده با مخاطب هم تناسب دارد. هدف پژوهش حاضر بررسی و بیان دیدگاه مولانا در خصوص گفت وگوی میان شخصیّت های گوناگون (انسان و غیر انسان) و صحبّت های ردّ و بدل شده میان نمایندگان فکری مکاتب هریک از ادیان و مذاهب، افزون برنشان دادن ویژگی های درونی و خُلقی هریک از آن ها و نیز فعل و انفعال افکار مطروحه در گفت وگو است؛ در این پژوهش سعی شده است، به پیشینه ی حیات گفت و گو، و شیوه های عمده ی گفت وگوی ادیان و مذاهب در مثنوی معنوی پرداخته شود و ضمن ذکر شواهد، خصوصیّات بیان گفت وگوها تبیین گردد. از نگاهی دیگر که شالوده ی این پ‍‍ژوهش برآن استوار می باشد؛ گفت وگو به لحاظ انواع (دیالوگ و مونولوگ)، طرفین گفت وگو (انسان و غیرانسان)، جنبه های گفت وگو (ایجاز، مساوات و اطناب) و نیز گفت وگو هایی که جلوه های مفاهمه و مواجهه ی ادیان و مکاتب دیگر در آن نمود بیشتری دارد، تقسیم بندی شده است.

سعدی اجتماعی ترین شاعر زبان فارسی در تمام دوره سده های میانه است ؛ برای وی مردم ، نیاز ها و درد هایشان اهمیت بسیار دارد ، از این روی زبان سهل و ممتنع و اثر گذار خود را که از ذهن سرشار از اندوخته های دانایی او سرچشمه می گیرد در خدمت آموزش خلق و اصلاح جامعه قرار می دهد . شیخ اجل سعدی خود از نزدیک با واقعیات زندگی و فراز و نشیب های آن آشنا بود ، در احوال مردم و رفتار ها و روحیات آنها تعمق می کرد ، دردهای آنها را می یافت و به ارائه نظر برای اصلاح آنها همت می گمارد ، نظریات وی بیش از انکه از آرمانگرایی و عواطف لطیف شاعرانه وی سرچشمه گیرند برخاسته از مصلحت اندیشی وی و مبتنی بر ادراک و حسابگری هستند .

فردوسی با هنر عظیم خود توانسته است شاهنامه را در عین تعدد و گستردگی منابع، به صورتی منظم و منسجم بیافریند و آن را به صورت یک کل یگانه و یکپارچه عرضه کند؛ اما در درازای زمان، گاهی کاتبان، عناصر یا داستان هایی را وارد متن کرده اند یا در عرض باقی عناصر و داستان ها، داستانی را ساخته یا جایگزین کرده اند. برخی محققان نیز بدون توجه به طرح منسجم و هدف نظم و انسجام شاهنامه، بخشی از این کتاب را به صورت گسسته و بریده، و فارغ از سایر قسمت های آن، تفسیر و تحلیل کرده اند. مقاله حاضر می کوشد با تبیین ساختار شاهنامه و پیوند اجزاء آن با هم، سبب و عوارض چنین مسائلی را آشکار کند تا فهم شاهنامه و دریافت ارزش آن به صورت علمی میسر شود.

مطالعات رده شناسی زبان، حاکی از آن است که میان مقوله های نحوی معنایی-منظوری رابطه ی مستقیم وجود ندارد. بخشی از دشواری های مفاهیم ادبی نیز در گرو عدم اطلاع از معانی ثانوی مقوله های معنایی-منظوری جملات است. هدف پژوهش حاضر، بررسی جنبه های معنایی-منظوری جملات پرسشی در غزلیات شمس است. روش پژوهش توصیفی است و داده ها با استفاده از تکنیک تحلیل محتوا به روش کتابخانه ای و سندکاوی بررسی شده است. جامعه ی آماری این پژوهش، 3229 غزل و حجم نونه بر اساس فرمول کوکران، 264 غزل می باشد. نتیجه نشان می دهد که مولانا از 35 کارکرد ثانوی مورد نظر در این پژوهش، از 27 کارکرد استفاده کرده است. هرچند تحلیل های آماری نشان دهنده ی این است که پربسامدترین کارکرد های ثانوی به ترتیب، تعجب، نهی، استفهام انکاری، ملامت، نفی و استفهام تقریری است که به کارگیری یا عدم به کارگیری بعضی از کارکردها به گونه ای به هماهنگی یا عدم هماهنگی آن ها با جهان بینی مولانا بستگی دارد که در پایان نامه به صورت مشروح بررسی شده است.

علم زبان شناسی پس از فردنان دوسوسور مقدمه ای بود برای شکل دادن به جریانی در نقد ادبی که منتقدین آنرا ساختارگرایی نامیدند. مکتبی که بنیان های اساسی اش بر روش «کمینه سازی» الگوهای مشابه داستان های اساطیری در فرهنگ ها و سرزمین های گوناگون استوار بود. «کلودلوی استراوس»- پدر مردمشناسی ساختارگرایی- از کسانی بود که با بهره گیری از داستان های اساطیری سرزمین های مختلف در پی دست یافتن به واحدهای ساختاری یا «اسطوره- واج» و نیز ژرف ساخت این کهن الگوها (Archetype) بود. «گرماس» نیز با انتقاد از ولادیمیرپراپ- که در ژانری خاص (قصه های عامیانه روسی) به بررسی قصه ها پرداخته- الگویی جهانی ارائه داد که این الگو شامل شش کنشگر بود: 1. مرکزی 2. پدیده ارزشی 3. فرستنده یا تحریک کننده 4. گیرنده یا سود برنده 5. بازدارنده (مخالف) 6. یاری دهنده (موافق) ما در این پژوهش با بهره گیری از نظریات لوی استراوس و الگوی کاربردی گرماس که یکی از نمایندگان ساختارگرایی در جهان به شمار می رود در پی ارائه یک الگوی اساطیری و اثبات کهن الگو بودن ساختار داستان سیاوش و خویشاوندی این داستان با داستان های موازی همتایش بوده ایم.